Giải thích vì sao ông Donald Trump lại áp thuê lên nhiều nước ?

Vào ngày 2 tháng 4 năm 2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố một loạt các biện pháp thuế quan mới nhằm đạt được mục tiêu "độc lập kinh tế" cho Hoa Kỳ. Các lý do chính cho việc áp dụng các thuế này bao gồm:

Giảm thâm hụt thương mại: Ông Trump muốn giảm thâm hụt thương mại của Mỹ bằng cách áp thuế đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia có mức thuế cao đối với hàng hóa xuất khẩu của Mỹ. Mức thuế đối ứng được áp dụng dựa trên mức thuế mà các quốc gia đó áp dụng đối với hàng hóa Mỹ, với mục tiêu cân bằng cán cân thương mại.

Thúc đẩy sản xuất trong nước: Việc áp thuế nhập khẩu nhằm khuyến khích tiêu dùng hàng hóa sản xuất trong nước, qua đó thúc đẩy sản xuất và tạo việc làm tại Mỹ. Ông Trump hy vọng rằng các biện pháp này sẽ giúp các nhà máy và công việc trở lại Mỹ, đồng thời giảm giá cả cho người tiêu dùng nhờ tăng cường sản xuất và cạnh tranh nội địa.

Đối phó với các hành vi thương mại không công bằng: Chính quyền Trump cho rằng một số quốc gia áp dụng mức thuế cao đối với hàng hóa Mỹ hoặc có các biện pháp thương mại không công bằng khác. Việc áp thuế đối ứng được xem là cách để đối phó với những hành vi này và bảo vệ lợi ích thương mại của Mỹ.

Tuy nhiên, các biện pháp thuế quan này đã gây ra phản ứng từ nhiều quốc gia và khu vực, bao gồm Nhật Bản, Hàn Quốc, Liên minh châu Âu và Việt Nam. Các quốc gia này đang xem xét các biện pháp đáp trả, làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến thuế quan toàn cầu có thể ảnh hưởng tiêu cực đến nền kinh tế thế giới.

(Tổng thống mỹ Donald Trump nhìn vào bảng áp thuế các quốc gia)

Giảm thâm hụt thương mại:

Ông Trump đã áp dụng chính sách thuế quan đối với các sản phẩm nhập khẩu từ các quốc gia khác, với một trong những mục tiêu chính là giảm thâm hụt thương mại của Mỹ. Để hiểu rõ hơn, ta cần làm rõ một số điểm sau:

Thâm hụt thương mại là gì?
Thâm hụt thương mại xảy ra khi một quốc gia nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu. Nếu Mỹ nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu, điều này có nghĩa là Mỹ chi nhiều tiền cho hàng hóa nước ngoài hơn là nhận tiền từ hàng hóa xuất khẩu. Thâm hụt thương mại kéo dài có thể làm suy yếu nền kinh tế, vì nó cho thấy rằng Mỹ phải vay nợ hoặc sử dụng tài nguyên quốc gia để trang trải cho sự chênh lệch này.
Mục tiêu của việc giảm thâm hụt thương mại
Một trong những lý do Trump quyết định áp thuế đối với hàng nhập khẩu là để cải thiện cán cân thương mại của Mỹ, tức là giảm số tiền mà Mỹ chi ra cho hàng hóa nước ngoài và tăng cường sản xuất trong nước. Việc làm này nhằm khuyến khích tiêu dùng các sản phẩm nội địa và giảm sự phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu.
Cách áp thuế giảm thâm hụt thương mại
Trump đã áp thuế quan lên hàng nhập khẩu từ các quốc gia mà ông cho là có mức thuế cao đối với hàng hóa xuất khẩu của Mỹ. Ví dụ, nếu một quốc gia như Trung Quốc có mức thuế cao đối với các sản phẩm xuất khẩu từ Mỹ, ông Trump sẽ áp thuế cao hơn lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ để làm tăng chi phí của hàng hóa đó. Điều này khiến cho người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ có xu hướng chọn sản phẩm trong nước hơn là hàng nhập khẩu, từ đó giảm thâm hụt thương mại.
Mức thuế đối ứng
Mức thuế đối ứng được áp dụng dựa trên việc các quốc gia khác áp dụng mức thuế cao đối với hàng hóa của Mỹ. Chính sách này không chỉ nhằm tạo ra nguồn thu cho ngân sách Mỹ mà còn nhằm tạo áp lực để các quốc gia giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa của Mỹ. Đây là một phần trong chiến lược thương mại của Trump, được gọi là "thương mại công bằng".
Cân bằng cán cân thương mại
Ông Trump hy vọng rằng bằng cách áp thuế, Mỹ sẽ giảm được số lượng hàng nhập khẩu, tăng trưởng sản xuất trong nước và tạo công ăn việc làm cho người dân Mỹ. Khi mức nhập khẩu giảm và sản phẩm sản xuất trong nước tăng lên, thâm hụt thương mại sẽ được giảm đi và nền kinh tế Mỹ sẽ trở nên mạnh mẽ hơn về mặt kinh tế và công nghiệp.

Tóm lại, chính sách thuế mà Trump áp dụng là một phần của chiến lược "Nước Mỹ trên hết" (America First), với mục tiêu giảm thâm hụt thương mại bằng cách áp thuế đối với các hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia có mức thuế cao đối với hàng hóa Mỹ, qua đó thúc đẩy sản xuất trong nước và giảm sự phụ thuộc vào các quốc gia khác.

Thúc đẩy sản xuất trong nước

Để giải thích chi tiết về việc thúc đẩy sản xuất trong nước mà ông Trump mong muốn thông qua chính sách thuế quan, chúng ta cần xem xét các yếu tố kinh tế cơ bản liên quan đến chính sách này.

1. Mục tiêu của việc thúc đẩy sản xuất trong nước

Khi áp thuế nhập khẩu, mục tiêu chính của ông Trump là khuyến khích người tiêu dùng mua sản phẩm sản xuất tại Mỹ thay vì các sản phẩm nhập khẩu từ nước ngoài. Việc này có thể có một số tác động tích cực:

Giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu: Mỹ nhập khẩu rất nhiều hàng hóa từ các quốc gia như Trung Quốc, Mexico, và các nước khác. Việc áp thuế cao lên các mặt hàng này sẽ làm tăng giá thành của sản phẩm nhập khẩu, khiến người tiêu dùng có xu hướng tìm kiếm các sản phẩm thay thế sản xuất trong nước.
Khuyến khích tiêu dùng hàng hóa nội địa: Khi giá các mặt hàng nhập khẩu tăng do thuế, người tiêu dùng sẽ tìm đến những sản phẩm thay thế trong nước, vì chúng có thể trở nên rẻ hơn hoặc ít bị ảnh hưởng bởi thuế quan. Điều này sẽ giúp tăng trưởng tiêu dùng đối với các sản phẩm sản xuất tại Mỹ.

2. Tăng trưởng sản xuất và tạo việc làm

Một khi nhu cầu đối với sản phẩm sản xuất trong nước tăng lên, các nhà sản xuất Mỹ sẽ phải tăng sản xuất trong nước để đáp ứng nhu cầu. Điều này có thể dẫn đến những lợi ích sau:

Khôi phục ngành sản xuất: Trong những thập kỷ trước, nhiều ngành công nghiệp sản xuất của Mỹ đã di chuyển ra nước ngoài, đặc biệt là sang các quốc gia có chi phí lao động rẻ hơn. Chính sách thuế quan có thể khuyến khích các công ty quay lại Mỹ để sản xuất trong nước, thay vì tiếp tục sản xuất ở các quốc gia có chi phí thấp hơn.
Tạo ra nhiều việc làm: Khi sản xuất trong nước tăng lên, các nhà máy cần tuyển dụng thêm công nhân, từ đó tạo ra nhiều cơ hội việc làm cho người dân Mỹ, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp sản xuất, chế tạo và lắp ráp.

3. Cạnh tranh nội địa và giảm giá cho người tiêu dùng

Một trong những tác động lâu dài mà ông Trump kỳ vọng là tăng cường cạnh tranh trong nước, điều này có thể tạo ra những lợi ích sau:

Giảm giá sản phẩm: Khi các công ty Mỹ phải sản xuất nhiều hơn để đáp ứng nhu cầu trong nước, chúng có thể đạt được tiết kiệm quy mô (economies of scale). Điều này có thể giúp họ sản xuất với chi phí thấp hơn và cung cấp sản phẩm với giá rẻ hơn, có lợi cho người tiêu dùng.
Cải thiện chất lượng sản phẩm: Tăng trưởng sản xuất trong nước không chỉ giúp giảm giá mà còn khuyến khích các công ty Mỹ nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu. Khi người tiêu dùng có nhiều lựa chọn trong nước với chất lượng tốt, điều này sẽ thúc đẩy thị trường và có lợi cho nền kinh tế.

4. Lợi ích dài hạn cho nền kinh tế

Chính sách thuế quan, khi kết hợp với những cải cách trong ngành công nghiệp sản xuất, có thể giúp mở rộng cơ sở sản xuất nội địa và làm cho nền kinh tế Mỹ trở nên độc lập hơn về mặt sản xuất. Các sản phẩm sản xuất trong nước có thể đáp ứng nhu cầu của thị trường nội địa mà không phải phụ thuộc vào các chuỗi cung ứng toàn cầu. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro từ những yếu tố không lường trước, như sự gián đoạn chuỗi cung ứng (ví dụ, do chiến tranh thương mại hoặc thiên tai).

5. Tuy nhiên, có thể có một số hệ quả ngược

Dù có những lợi ích như vậy, chính sách thuế quan cũng có thể gây ra một số vấn đề:

Tăng chi phí cho người tiêu dùng: Mặc dù chính sách thuế khuyến khích mua hàng sản xuất trong nước, nhưng thuế quan có thể làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu, dẫn đến việc người tiêu dùng phải trả giá cao hơn cho một số sản phẩm, đặc biệt là các sản phẩm không thể sản xuất nộ

Đối phó với các hành vi thương mại không công bằng

Khi ông Donald Trump áp dụng các chính sách thuế quan, một trong những mục tiêu quan trọng là đối phó với các hành vi thương mại không công bằng, mà chính quyền của ông cho rằng đang xảy ra giữa Mỹ và một số quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc. Việc này có thể được giải thích chi tiết hơn qua các yếu tố sau:

1. Các hành vi thương mại không công bằng là gì?

Các hành vi thương mại không công bằng được định nghĩa là các biện pháp mà các quốc gia áp dụng để cản trở cạnh tranh công bằng trong thương mại quốc tế. Chúng có thể bao gồm:

Thuế quan cao đối với hàng hóa xuất khẩu của Mỹ: Một số quốc gia áp đặt thuế nhập khẩu rất cao đối với hàng hóa của Mỹ, làm cho sản phẩm của Mỹ trở nên đắt đỏ và khó cạnh tranh tại các thị trường quốc tế. Điều này làm giảm khả năng xuất khẩu của Mỹ và gây thâm hụt thương mại.
Trợ cấp cho ngành công nghiệp trong nước: Một số quốc gia, như Trung Quốc, được cho là đã trợ cấp cho các ngành công nghiệp chủ chốt để giúp các công ty trong nước duy trì lợi thế cạnh tranh, khiến các công ty Mỹ gặp khó khăn khi cạnh tranh với các sản phẩm giá rẻ từ các quốc gia này.
Thao túng tiền tệ: Một số quốc gia bị cáo buộc thao túng tỷ giá hối đoái để làm cho đồng tiền của họ yếu đi, qua đó giúp hàng hóa xuất khẩu của họ rẻ hơn trên thị trường quốc tế. Điều này làm mất lợi thế cạnh tranh của các nhà sản xuất Mỹ, vì hàng hóa của họ trở nên đắt hơn so với các sản phẩm từ các quốc gia thao túng tiền tệ.

Ví dụ:

Giả sử bạn là một nhà sản xuất ở Mỹ và bạn sản xuất một chiếc điện thoại với giá 100 USD. Để bán chiếc điện thoại này ra thị trường quốc tế, bạn phải quy đổi giá bán của mình sang các loại tiền tệ khác, ví dụ như đồng nhân dân tệ (CNY) ở Trung Quốc.

Giờ tưởng tượng rằng Trung Quốc làm yếu đồng nhân dân tệ (ví dụ, 1 USD = 7 CNY thay vì 1 USD = 6 CNY). Khi đồng nhân dân tệ yếu đi so với USD, hàng hóa Trung Quốc sẽ trở nên rẻ hơn trên thị trường quốc tế vì người tiêu dùng ở các quốc gia khác sẽ có thể mua sản phẩm với mức giá thấp hơn khi đổi từ đồng tiền của họ sang nhân dân tệ.

Cụ thể:

Nếu 1 USD = 6 CNY, chiếc điện thoại Mỹ trị giá 100 USD sẽ có giá 600 CNY.

Nhưng nếu 1 USD = 7 CNY, chiếc điện thoại Mỹ vẫn có giá 100 USD nhưng bây giờ sẽ có giá 700 CNY.

Giả sử bạn là một người tiêu dùng ở Trung Quốc và bạn muốn mua một chiếc điện thoại Mỹ giá 100 USD. Tỷ giá giữa đồng USD và đồng nhân dân tệ (CNY) sẽ ảnh hưởng đến số tiền bạn phải trả khi đổi USD sang CNY.

Khi tỷ giá là 1 USD = 6 CNY:

Chiếc điện thoại Mỹ có giá 100 USD.

Để đổi 100 USD ra đồng nhân dân tệ (CNY), bạn sẽ phải trả:
100 USD × 6 CNY/USD = 600 CNY.

Tức là, bạn sẽ phải trả 600 CNY để mua chiếc điện thoại này.

Khi tỷ giá thay đổi thành 1 USD = 7 CNY:

Chiếc điện thoại Mỹ vẫn có giá 100 USD, nhưng bây giờ bạn phải đổi 100 USD sang 7 CNY cho mỗi 1 USD.

Tính ra bạn sẽ phải trả:
100 USD × 7 CNY/USD = 700 CNY.

Tức là, bạn sẽ phải trả 700 CNY để mua chiếc điện thoại này, thay vì 600 CNY như ở trên.

Tác động của việc thay đổi tỷ giá:

Khi tỷ giá 1 USD = 6 CNY, bạn chỉ phải trả 600 CNY để mua chiếc điện thoại.

Khi tỷ giá 1 USD = 7 CNY, bạn phải trả 700 CNY, tức là giá của chiếc điện thoại tăng lên 100 CNY vì tỷ giá đồng nhân dân tệ yếu đi.

Tại sao điều này quan trọng?

Nếu Trung Quốc giảm giá trị đồng nhân dân tệ (tức là đồng CNY yếu đi so với USD), hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc sẽ rẻ hơn đối với các quốc gia khác, vì người tiêu dùng ở các quốc gia đó sẽ phải chi ít tiền hơn để mua hàng hóa Trung Quốc khi quy đổi sang tiền của họ.

Ngược lại, nếu tỷ giá đồng USD mạnh lên, sản phẩm Mỹ sẽ trở nên đắt hơn đối với người tiêu dùng ở các quốc gia khác, vì họ sẽ phải trả nhiều tiền hơn (khi đổi tiền của họ ra USD).

Vi phạm sở hữu trí tuệ: Các hành vi sao chép và ăn cắp công nghệ, sáng chế hoặc bản quyền từ các công ty Mỹ mà không bồi thường hoặc đền bù đầy đủ cho các công ty sở hữu quyền này cũng được xem là một dạng hành vi thương mại không công bằng.

2. Cách Trump đối phó với các hành vi thương mại không công bằng

Để đối phó với các hành vi thương mại không công bằng này, ông Trump đã áp thuế đối ứng, tức là đánh thuế lên các sản phẩm nhập khẩu từ các quốc gia mà Mỹ cho là đang có hành vi không công bằng trong thương mại. Chính sách này có thể được hiểu chi tiết qua các điểm sau:

Thuế đối ứng: Đây là một biện pháp để trả đũa lại các hành vi mà Mỹ cho là không công bằng. Ví dụ, nếu một quốc gia áp thuế cao đối với hàng hóa của Mỹ, Mỹ sẽ áp thuế cao tương ứng đối với hàng hóa nhập khẩu từ quốc gia đó, nhằm tạo ra sự công bằng trong giao dịch thương mại.
Áp lực thương mại: Việc áp thuế là một chiến lược thương mại để tạo áp lực lên các quốc gia vi phạm, khiến họ phải thay đổi chính sách của mình. Trong trường hợp của Trung Quốc, ví dụ, Mỹ hy vọng rằng bằng cách áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc, Trung Quốc sẽ buộc phải đàm phán lại các thỏa thuận thương mại để giảm bớt các hành vi được coi là không công bằng, chẳng hạn như trợ cấp cho ngành công nghiệp hoặc các biện pháp không công bằng khác.
Lợi ích thương mại của Mỹ: Mục tiêu cuối cùng của việc áp thuế này là bảo vệ lợi ích thương mại của Mỹ. Khi các quốc gia không tuân thủ các quy định thương mại quốc tế công bằng, Mỹ có thể sử dụng chính sách thuế quan để bảo vệ các công ty và người tiêu dùng Mỹ khỏi bị thiệt hại bởi các hành vi thương mại không công bằng, đồng thời đảm bảo rằng các sản phẩm xuất khẩu của Mỹ có thể cạnh tranh công bằng trên thị trường quốc tế.

3. Ví dụ cụ thể về chính sách thuế của Trump

Một trong những ví dụ nổi bật nhất về chính sách thuế quan của Trump là cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Trong suốt nhiệm kỳ của mình, Trump đã áp đặt các mức thuế quan cao đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, với lý do rằng Trung Quốc đã vi phạm các quy tắc thương mại quốc tế bằng cách:

Trợ cấp cho các công ty quốc doanh: Chính phủ Trung Quốc đã cung cấp các khoản trợ cấp lớn cho các công ty trong nước, giúp các công ty này có thể bán hàng hóa ra nước ngoài với giá thấp hơn, làm giảm khả năng cạnh tranh của các công ty Mỹ.
Chuyển giao công nghệ không công bằng: Trung Quốc đã bị cáo buộc yêu cầu các công ty Mỹ khi vào thị trường Trung Quốc phải chuyển giao công nghệ và bí quyết sản xuất, điều này được coi là một hành vi không công bằng.
Thao túng tiền tệ: Trung Quốc bị cáo buộc thao túng tỷ giá đồng nhân dân tệ để giúp hàng hóa của Trung Quốc trở nên rẻ hơn trên thị trường quốc tế, làm mất lợi thế cạnh tranh của các công ty Mỹ.

Trump đã sử dụng thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc, chủ yếu là các sản phẩm như điện thoại di động, máy tính và các linh kiện điện tử, để buộc Trung Quốc phải thay đổi các chính sách này, đồng thời bảo vệ các ngành công nghiệp Mỹ khỏi bị ảnh hưởng bởi các hành vi không công bằng của Trung Quốc.

4. Hệ quả của chính sách thuế

Chính sách thuế đối ứng này có thể gây ra những hệ quả cả tích cực và tiêu cực:

Tích cực: Nó có thể buộc các quốc gia vi phạm phải thay đổi chính sách của họ, qua đó bảo vệ các công ty Mỹ và đảm bảo cạnh tranh công bằng trên thị trường quốc tế. Nó cũng có thể tạo ra sự công bằng hơn trong các thỏa thuận thương mại.
Tiêu cực: Tuy nhiên, chính sách này có thể dẫn đến chi phí cao hơn cho người tiêu dùng Mỹ, vì giá hàng hóa nhập khẩu sẽ tăng lên do thuế quan. Ngoài ra, các quốc gia bị áp thuế có thể trả đũa bằng cách áp thuế lên hàng hóa của Mỹ, gây thiệt hại cho các công ty xuất khẩu của Mỹ.